چرا باید در مواجهه با سند آموزش ۲۰۳۰ محتاط بود؟/ تربیت معلم با همکاری نهادهای بین‌الملل

چرا باید در مواجهه با سند آموزش ۲۰۳۰ محتاط بود؟/ تربیت معلم با همکاری نهادهای بین‌الملل
بازدید 517 زمان 2017/04/15 کد خبر 5925

پایگاه اطلاع رسانی مدیریت ریسک، بحران و پدافند غیرعاملبه گزارش پایداری ملی، در سپتامبر ۲۰۱۵ (شهریور ۹۴)، اهداف دستور کار مبانی توسعه پایدار ۲۰۳۰ که …


پایگاه اطلاع رسانی مدیریت ریسک، بحران و پدافند غیرعاملبه گزارش پایداری ملی، در سپتامبر ۲۰۱۵ (شهریور ۹۴)، اهداف دستور کار مبانی توسعه پایدار ۲۰۳۰ که ۱۷ هدف اصلی و ۱۶۹ هدف فرعی دارد جهت اقدام عملی همه کشورها برای تحقق حکومت یک‌پارچه در سازمان ملل ارائه شد. ایران نیز از کشورهای شرکت کننده در این اجلاس بود که متعهد به اجرای این سند شد و پس از آن سند ملی آموزش ۲۰۳۰ جمهوری اسلامی ایران با مدیریت و برنامه‌­ریزی دفتر یونسکو در ایران با تشکیل ۳۰ کارگروه تخصصی تدوین و آماده و در تاریخ ۲۰ آذر ۹۵ رونمایی شد.

چرا باید در مواجهه با سند آموزش ۲۰۳۰ محتاط بود؟/ تربیت معلم با همکاری نهادهای بین‌الملل

رهبران کشورهای عضو سازمان ملل، در سپتامبر ۲۰۱۵ در اجلاس عالی‌رتبه سازمان ملل تعهد کردند؛ دستور کار جهانی توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ را در سیاستگذاری‌های کلان خود در سطح ملی از اول ژانویه سال ۲۰۱۶ اجرایی کنند، براین اساس در بخش اهداف آموزشی موضوع آموزش و یادگیری مادام‌العمر باکیفیت، ‌برابر و فراگیر برای همه با محوریت یونسکو تعیین شده که ایران نیز متعهد به اجرای آن است.مؤلفه‌های کلیدی در برنامه آموزش ۲۰۳۰ عبارتند از: برابری و فراگیر بودن، دسترسی برابر، عادلانه و باکیفیت، برابری جنسیتی، کیفیت آموزش و یادگیری مادام العمر.

در چارچوب عمل ۲۰۳۰ به واژه‌هایی همچون شهروند جهانی و برابری جنسیتی اشاره شده است که این مباحث از سوی برخی صاحب‌نظران و کارشناسان به ویژه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد نقد است و حتی برخی معتقدند که تصویب و اجرای این سند دگرگونی‌های بسیاری را در آموزش کشور ایجاد خواهد کرد که از جمله آن می توان به حذف کلیشه‌های جنسی و ارائه آموزش‌های جنسی به کودکان و حذف برخی مفاهیم قرآنی و ارزشی از کتاب‌های درسی به بهانه ترویج صلح و نبود خشونت اشاره کرد.

* نوع مواجه با اسناد بین‌المللی در سیاست‌گذاری‌های کشور چگونه است؟

مجتبی همتی کارشناس مسائل آموزش‌وپرورش در رابطه با سند آموزش ۲۰۳۰ اظهار کرد: دستور کار ۲۰۳۰ به عنوان یک سند جهانی برای توسعه پایدار توسط سازمان ملل متحد تهیه شده است و در برخی حوزه‌های اجتماعی جهت‌گیری‌هایی را در رابطه با توسعه پایدار برای کشورها طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰ تعیین کرده است. اهداف کلان این سند علاوه بر محیط زیست، جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی را هم در برمی‌گیرد که باید در طول ۱۵ سال اجرا شود و یکی از این حوزه‌ها، آموزش است.

وی افزود: بر اساس تصریح مقدمه سند ۲۰۳۰، این سند شش جنبه یعنی «کرامت انسانی، مردم، کره زمین، سعادت، برابری و مشارکت» را مورد تأکید قرار می‌دهد که می‌توان آن‌ها را همان ارزش‌های محوری این سند  دانست. بر همین اساس، این ارزش‌ها در حوزه‌های مختلف و در اهداف جزیی منعکس شده‌اند  که یکی از آنها حوزه تعلیم و تربیت است و حال این بحث مهمی است که اهداف و ارز‌ش‌هایی که نهادهای بین‌المللی در چنین اسنادی تعریف کرد‌ه‌اند، چگونه عملیاتی می‌شود؟

این کارشناس آموزش‌وپرورش گفت: یکی دیگر از ملاحظات مهم در بحث از این سند، این است که در سطوح سیاست‌گذاری کشور با اسناد بین المللی چگونه مواجه خواهیم شد. یک وجه این مواجهه این است که هدف‌گذاری و ارزش‌های مطرح در اسناد بین‌المللی تا چه اندازه با مبانی فکری و نظام ارزشی جمهوری اسلامی ایران هماهنگ هستند که این نسبت باید با جدیت و دقت مشخص شود، به ویژه در اسنادی که ناظر به توسعه و آینده کشورها تعیین تکلیف می‌کنند و جهت‌دهنده هستند.

* در مواجهه با سند آموزش ۲۰۳۰ باید نگاه محتاطانه داشت

وی بیان کرد: نگاهی به سخنان رهبر معظم انقلاب در مقوله «پیشرفت» حکایت از آن دارد که باید به الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت توجه داشته باشیم و ارزش‌های اسلامی به ویژه عدالت و معنویت، محور برنامه‌ریزی‌ها قرار بگیرد. بنابراین در برخورد با اسناد بین‌المللی از جمله سند آموزش ۲۰۳۰ که برای توسعه پایدار کشورها تعریف شده است، باید نگاه محتاطانه داشت، چون تناسب این اسناد با ارزش‌های مذکور مورد ابهام است.

* در سند آموزش ۲۰۳۰ نظام ارزشی خاصی وجود دارد

همتی فر در پاسخ به این پرسش که سند آموزش ۲۰۳۰ با اسناد بالادستی و بومی کشور چه تعارضاتی دارد، گفت: پیشرفت کشور ما باید مبتنی بر «عدالت» با معنای خاص در منظومه اسلامی باشد، اما در سند آموزش ۲۰۳۰ «برابری (equality)» مورد تاکید قرار گرفته است که این‌ها لزوماً یکی نیستند. در سند بین‌المللی ۲۰۳۰ نظام ارزشی خاصی وجود دارد که اگر برخورد سطحی و مسامحه‌آمیز با آن شود و معادل گرفتن کلیدواژه‌های آن فارغ از نظام فکری پشتیبان مربوطه باشد بسیار خطرناک است.

* در مواجهه با سند آموزش ۲۰۳۰ حداقل خوش‌بینی را داشته باشیم

این کارشناس آموزش‌وپرورش در پاسخ به این پرسش که در بررسی سند آموزش ۲۰۳۰ موارد ذکر شده از جمله توسعه پیش دبستانی، حمایت از تحصیل رایگان و افزایش کیفیت آموزشش مشاهده می‌شود که این موارد عمدتاً به نفع آموزش‌وپرورش ایران است،  بیان کرد: برخورد جزءنگرانه به جای کل‌نگری مانع کشف و فهم این نظام فکری است. چه بسا برخی از اهداف و توصیه‌های صورت گرفته در این سند را بتوان خنثی یا حتی هماهنگ با نظام ارزشی و اسناد کلان مصوب خودمان یافت، اما در نظر گرفتن اهداف به صورت کلان و در ارتباط با هم می‌تواند جوانبی را روشن کند که ابعاد اصلی این سند را بروز می‌دهد. به عنوان مثال، در بندهای مربوط به بخش آموزش و پرورش به مواردی همچون گسترش آموزش پیش از دبستان، آموزش رایگان و دسترسی آموزشی اشاره شده  که در سندهای بومی کشور از جمله سند تحول هم به آن‌ها توجه شده است. اما نکته این است که این مفاد را باید در ارتباط با جهت‌گیری‌ها تعیین شده در این بندها و سایر بندهای این سند نگریست تا معنای دقیقشان را نشان دهند. لذا برخورد با این سند و اسناد مشابه باید محتاطانه و با حداقل خوش‌بینی باشد.

* سند ۲۰۳۰ با الگوی ایرانی و اسلامی پیشرفت منافات دارد

وی با اشاره به اینکه عمده مباحث تعلیم و تربیت ذیل هدف چهارم با عنوان «تضمین آموزش با کیفیت، برابر و فراگیر و ترویج فرصت‌های آموزش مادام العمر برای همه» در قالب راهبردها و اهدافی تعیین شده است، گفت: مقولاتی همچون افزایش کیفیت دوره ابتدایی و متوسطه و رایگان بودن آن در نگاه نخست، حساسیت‌زا نیست، اما برخی از راهکارهای سند آموزش ۲۰۳۰ با چارچوب الگوی ایرانی و اسلامی پیشرفت منافات دارد. به طور ویژه در بند سوم ذیل هدف چهارم، بحث تضمین دسترسی برابر  زنان و مردان به آموزش عالی و فنی و حرفه‌ای تا سال ۲۰۳۰ مورد تاکید قرار گرفته است که این سیاست ذیل ارزش «برابری جنسیتی» جای می‌گیرد. این در حالی است که در سیاست‌‌گذاری‌های کشور به دنبال این نیستیم که زن را به هر قیمتی با عنوان نیروی انسانی وارد هر حوزه شغلی کنیم. در سیاست‌گذاری‌ها ما روی «عدالت جنسیتی» تأکید داریم که بر اساس آن زن و مرد بنا به اقتضائات خاص جنسیتی در ابعاد مربوطه، باید متمایز شوند و البته در وجوهی که ارتباطی با جنسیت ندارد، با فرض یکسان بودن سایر مؤلفه‌ها، احتمالاً به برابری جنسیتی برسیم اما برابری جنسیتی را نمی‌توانیم به صورت کلی و فراگیر بپذیریم.

* منافات سند آموزش ۲۰۳۰ با مفهوم حیات طیبه سند تحول بنیادین

این کارشناس آموزش‌‌وپرورش تصریح کرد: در بند ۴- ۷ تأکید شده است که همه فراگیران، دانش و مهارت مربوط به «شیوه‌های زندگی پایدار، حقوق بشر، فرهنگ صلح و شهروند جهانی» را فرا بگیرند. این واژه‌ها انسان خاصی را توصیف می‌کند که این مباحث باید در او نهادینه شود و به نظر می‌رسد منظور تدوین کننده سند ۲۰۳۰، با چارچوب اسناد کلان ما در ایران ناظر به «حیات طیبه» منافات دارد.

* در شرایطی که اجرای تحول بنیادین دچار تعلل است از اجرای ۲۰۳۰ سخن می‌گویند

همتی فر در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای سند آموزش ۲۰۳۰ می‌‌تواند سند تحول بنیادین را تحت‌الشعاع قرار دهد؟ افزود: ‌زمانی که در کشور برای تدوین و اجرای اسناد بومی تعلل می‌کنیم، عملاً در شرایطی قرار می‌گیریم که اسناد دیگری را به ما تحمیل می‌کنند که به نظر می‌رسد در مورد سند ۲۰۳۰ دچار چنین وضعی هستیم. در حالی که نزدیک ۶ سال از تصویب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می‌گذرد، اجرای آن کُند و با تعلل همراه است و در همین حال برخی از مسئولان مربوطه در کشور، از برنامه‌ریزی برای اجرا کردن سند ۲۰۳۰ سخن می‌گویند!  بر این اساس این شائبه وجود دارد که سند تحول بنیادین تحت الشعاع سند ۲۰۳۰ قرار گرفته است. جالب اینکه برخی از مسئولین، تأکید می‌کنند که فقط وجوهی از سند ۲۰۳۰ را اجرا می‌کنیم که با سند تحول همخوان است. باید پرسید اگر قرار است جنبه‌هایی از سند ۲۰۳۰ اجرا شود که با سند تحول بنیادین مطابقت دارد، دیگر چه نیازی به سند ۲۰۳۰ داریم؟! چرا مسئولان به اسناد داخلی اعتماد ندارند؟

* آیا اجرای ۲۰۳۰ امتیازاتی را در عرصه بین‌الملل برای ایران دارد؟

وی در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است اجرای سند ۲۰۳۰ در ایران منجر به اعطای امتیازات بین‌المللی به کشور شود، بیان کرد:‌فرض کنیم در این راستا بودجه‌ای هم در اختیار ایران قرار دهند، اما احتمالاً شروطی را هم برای ما تعیین می‌کنند. حتی ممکن است به بهانه ترویج صلح و حذف خشونت و برابری جنسیتی  درخواست کنند که برخی از دروس کتاب‌های درسی حذف شوند، لذا نمی‌توان نسبت به این مسائل با اغماض نگریست.

* تربیت معلم در ایران با همکاری نهادهای بین‌المللی

همتی‌فر در پاسخ به این پرسش که سند آموزش ۲۰۳۰ در رابطه با تربیت معلم در ایران به چه مواردی اشاره کرده است، افزود:‌ در ذیل اهداف ویژه سند آموزش ۲۰۳۰ به موضوع تربیت معلمان از طریق همکاری‌های بین‌المللی نیز اشاره شده است، هسته اصلی نظام تعلیم و تربیت، معلم است و در تربیت معلم نباید نهادهای بین المللی دخالت داشته باشند. آیا معلمی که توسط نهادهای بین‌المللی تربیت شود، می‌تواند سند تحول بنیادین را اجرا کند؟ آیا حاضرند که معلمان دیگر کشورها را ما تربیت کنیم؟ جالب این است که در بند مذکور تأکید شده است که این همکاری‌ها یک سویه است، یعنی قرار است دیگران معلمان کشورهای در حال توسعه را تربیت کنند!

این کارشناس آموزش‌وپرورش در پاسخ  ادامه داد:‌ به گفته مسئولین ایران به لحاظ حقوقی ملزم به اجرای سند ۲۰۳۰ نیست، اما به طور معمول سازوکارهایی تعیین می‌شود که کشورها را به اجرای این سند ترغیب شوند. از جمله این سازوکارها می‌توان به طراحی و اجرای شاخص‌هایی اشاره کرد که سند مذکور نیز به آن به صراحت تأکید دارد. این سازوکار عملاً یک فرآیند برای ارزیابی و رقابت کشورها در نسبت با ارزش‌های سند ۲۰۳۰ است.

وی در پایان خاطر نشان کرد:‌  سند ۲۰۳۰ نمی‌تواند نظام آموزش و پرورش ایران را متحول کند و حتی در بهترین حالت اجرای آن، ما بیشتر از الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت در حوزه تعلیم و تربیت دور می‌شویم.

منبع : پایداری ملی


خبر های مشابه چرا باید در مواجهه با سند آموزش ۲۰۳۰ محتاط بود؟/ تربیت معلم با همکاری نهادهای بین‌الملل

خبر مشابه وجود ندارد

آخرین اخبار و مقالات